Mae'n ddrwg gennym ni eich bod chi'n meddwl am wneud cwyn yn dilyn marwolaeth eich babi. Gallai’r wybodaeth ganlynol eich helpu i benderfynu pa gamau i’w cymryd, a dweud wrthych am sefydliadau a gwasanaethau a all eich cefnogi yn ystod y cyfnod anodd hwn.

Yn y lle cyntaf, dylech gael gwybod y bydd yr ysbyty’n cynnal adolygiad o farwolaethau eich babi. Dylai'r adolygiad gynnwys eich cwestiynau a'ch pryderon am eich gofal, a dylai'r tîm adolygu yn yr ysbyty fynd i'r afael â'r rhain wedyn. Mewn rhai achosion, bydd corff annibynnol (fel y crwner neu’r Gangen Ymchwilio i Ddiogelwch Iechyd yn Lloegr) yn cynnal ymchwiliad ar wahân i’r hyn a ddigwyddodd, ond fel arfer mae hyn pan fydd baban yn marw yn ystod y cyfnod esgor yn y tymor (mwy na 37 wythnos o feichiogrwydd). Fe welwch ragor o wybodaeth am wahanol brosesau adolygu ac ymchwilio ar ein tudalennau yma.

Os ydych chi eisiau gwneud cwyn am unrhyw agwedd o'ch gofal (gan gynnwys y broses adolygu ei hun) gallwch wneud cwynion trwy'r gwasanaeth PALS (Cyswllt Cynghori Cleifion) lle cafodd eich babi ei eni (neu y bu farw, os nad hwn yw'r un ysbyty) . Mae gan bob Ymddiriedolaeth neu Fwrdd Iechyd fanylion gwasanaeth PALS ar eu gwefan.

Os byddwch yn penderfynu archwilio camau cyfreithiol, rydym yn argymell eich bod yn cysylltu â'r elusen AvMA  (Action Against Medical Accidents) https://www.avma.org.uk/?download_protected_attachment=How-AvMA-can-help-you.pdf.

Mae AvMA yn darparu cymorth a chyngor drwy eu llinell gymorth, yn gallu eich helpu i ddod o hyd i gyfreithiwr ac yn gallu rhoi cyngor ar hawliadau iawndal. Mae cyngor diduedd, rhad ac am ddim ar gael gan gyfreithiwr hyfforddedig, a all eich cyfeirio at wasanaethau pellach. Mae AvMA yn cynhyrchu canllawiau hunangymorth i rieni sy'n ceisio gwybodaeth a chymorth. Gallwch ddod o hyd iddynt yn www.avma.org.uk/guides. 

Adolygiad ysbyty a'r PMRT

Beth yw adolygiad ysbyty?

Mae adolygiadau ysbyty yn rhan o ofal safonol y GIG. Dyma pryd y bydd tîm o weithwyr gofal iechyd proffesiynol yn yr ysbyty lle cafodd eich babi ei eni a/neu lle bu farw, yn adolygu’r gofal a gafodd y fam a’r babi er mwyn deall cymaint â phosibl am beth ddigwyddodd a pham y bu farw eich babi. Byddant yn defnyddio’r Offeryn Adolygu Marwolaethau Amenedigol (PMRT) i’w harwain wrth asesu eich gofal yn erbyn canllawiau cenedlaethol a lleol perthnasol. Bydd hyn yn eu helpu i ddod i gonsensws ar yr hyn a ddigwyddodd mewn cyfarfod adolygu, a bydd y canlyniadau'n cael eu hadrodd yn ôl i chi.

Beth yw'r Offeryn Adolygu Marwolaethau Amenedigol (PMRT) a sut mae'n gweithio?

Mae’r PMRT yn fframwaith ar gyfer cynnal adolygiad ysbyty i farwolaeth babi er mwyn deall beth ddigwyddodd a pham y gallai’r babi fod wedi marw. Nid yw yr un peth â post mortem.

Sut mae'r PMRT yn gweithio?

Mae’r offeryn ar-lein wedi’i gynllunio i ddod â chymaint o wybodaeth amdanoch chi, eich beichiogrwydd, eich genedigaeth ac unrhyw wybodaeth arall am eich babi o nodiadau meddygol i un lle. Asesir eich gofal a gofal eich babi yn erbyn canllawiau cenedlaethol a lleol ysbytai sy’n berthnasol i bob agwedd o'ch gofal, o’ch archeb beichiogrwydd hyd at ofal ôl-enedigol. Unwaith y bydd yr holl wybodaeth (ac unrhyw wybodaeth arall a allai fod ganddynt megis post mortem) wedi'i rhoi yn yr offeryn ar-lein bydd tîm o weithwyr iechyd proffesiynol yn ei ddefnyddio i drafod eich gofal mewn cyfarfod adolygu yn yr ysbyty.

Pam mae ysbytai yn cynnal adolygiadau o fabanod sy'n marw? 

Mae ysbytai yn adolygu marwolaethau babanod er mwyn deall mwy am pam bu farw babi. Bydd adolygiad yn gwerthuso a roddwyd gofal priodol i fenyw feichiog a'i theulu, yn unol â chanllawiau cenedlaethol a lleol perthnasol. Mae'n bosibl y bydd adolygiad yn canfod bod gofal da wedi'i roi; mae yna achosion lle gall adolygiad ganfod nad oedd gofal yn dilyn canllawiau, ac mae angen cymryd camau i wella gofal ar gyfer teuluoedd y dyfodol. Mae’n bwysig deall nad yw adolygiad yr un peth â post mortem, sef ymchwiliad clinigol i ddeall achos y farwolaeth. Mae'n bosib y bydd gwybodaeth o bost mortem, os oes un, yn ychwanegu at yr adolygiad er mwyn deall pam y bu farw babi.

A fydd marwolaeth fy maban yn cael ei hadolygu’n bendant gan y tîm PMRT?

Dylid cynnal adolygiad PMRT yn yr ysbyty ar gyfer pob babi, sy’n pwyso mwy na 500 gram, p’un a yw’n marw yn ystod beichiogrwydd neu yn ystod pedair wythnos gyntaf eu bywyd. Bydd babanod sy'n marw'n ddiweddarach ar ôl derbyn gofal mewn uned gofal newydd-enedigol hefyd yn cael eu hadolygu gan ddefnyddio'r PMRT. Bydd marwolaeth babi a ddigwyddodd y tu allan i’r ysbyty hefyd yn cael ei hysbysu i’r crwner/procuradur ffisgal (yr Alban), a fydd yn agor ymchwiliad ac o bosibl cwest i ddeall achos y farwolaeth.

Bu farw fy mabi beth amser yn ôl – a fydd adolygiad ysbyty wedi’i wneud?

Dechreuodd rhai ysbytai ddefnyddio’r PMRT i adolygu marwolaethau yn gynnar yn 2018 ond ni chafodd ei ddefnyddio’n ehangach tan 2019. Hyd yn oed os na ddefnyddiwyd y PMRT, dylai rhyw fath o adolygiad fod wedi’i gynnal i ddeall cymaint â phosibl am farwolaeth eich babi. Mae Datrysiad y GIG yn Lloegr wedi bod yn annog ysbytai i ddefnyddio’r PMRT ar gyfer pob marwolaeth babi yn benodol ers mis Rhagfyr 2018.

A yw'r PMRT yr un peth ag Ymchwiliad i Ddigwyddiad Difrifol (SII)? Mae Ymchwiliad i Ddigwyddiad Difrifol yn digwydd pan fo’r ysbyty’n pryderu y gallai rhywbeth fod wedi mynd o’i le gyda gofal y GIG. Gellir defnyddio’r offeryn PMRT ei hun i adolygu digwyddiad difrifol mewn gofal mamolaeth neu newydd-enedigol, ond ni fydd pob marwolaeth baban yn sbarduno SII. Yn Lloegr, mae’r rhan fwyaf o SIIs bellach yn cael eu cynnal gan y Gangen Ymchwilio i Ddiogelwch Gofal Iechyd(HSIB) sy’n annibynnol ar y GIG. Os bu farw eich babi mewn uned ysbyty yn Lloegr yn ystod y tymor (37 wythnos o feichiogrwydd neu fwy) o ganlyniad i ddigwyddiad yn ystod y cyfnod esgor, efallai mai dyma’r achos.

Os cafodd fy mabi ei eni mewn un ysbyty ond ei fod wedi marw mewn ysbyty arall, pwy fydd yn cynnal yr adolygiad?

Mae’r ysbyty lle bu farw eich babi yn debygol o arwain yr adolygiad o farwolaeth eich babi. Fodd bynnag, dylai'r ysbytai lle cafodd eich babi ei eni a'r un y bu farw weithio gyda'i gilydd i rannu gwybodaeth. Mae'n bwysig fel rhan o'r adolygiad eich bod yn deall eich gofal yn ystod beichiogrwydd yn ogystal ag yn ystod y cyfnod esgor a geni ac unrhyw ofal a gafodd eich babi ar ôl iddo gael ei eni.

Beth os bu farw fy mabi gartref, ar ôl iddo gael ei eni yn yr ysbyty, a fydd yr ysbyty yn dal i adolygu ei ofal?

Os bu farw eich babi gartref, bydd y crwner/procuradur ffisgal (yr Alban) yn cael ei hysbysu. Gallant agor ymchwiliad a phenderfynu a ddylid cynnal cwest ai peidio. Os bu farw eich babi o fewn 4 wythnos i gael ei eni neu ar ôl derbyn gofal mewn uned newydd-enedigol yn ddiweddarach, yna dylai'r ysbyty hefyd gynnal adolygiad ysbyty. Ni allant wneud hyn nes bod y crwner wedi cwblhau'r adroddiad o'u cwest. Gofynnwch i'ch ysbyty beth sy'n debygol o ddigwydd.

A yw’r wybodaeth amdanaf i sy’n cael ei rhoi yn y PMRT ar gyfer yr adolygiad yn gyfrinachol?

Dim ond ar gyfer adolygiad PMRT y bydd y wybodaeth amdanoch chi a'ch babi yn cael ei defnyddio. Mae gwybodaeth o’r PMRT wedi’i chysylltu â system ddata sydd eisoes yn cael ei rhedeg ar ran holl lywodraethau’r DU ac sy’n cael ei chadw mewn ffordd ddiogel ym Mhrifysgol Rhydychen. Mae'r system ddata hon yn casglu gwybodaeth gryno am bob beichiogrwydd a genedigaeth sy'n dod i ben gyda cholled hwyr y ffetws, marw-enedigaeth neu farwolaeth babi. Mae hyn er mwyn monitro’r hyn sy’n digwydd rhwng gwahanol ysbytai, rhanbarthau’r DU a gwledydd yn y DU, ac i ddeall pa ffactorau sy’n cyfrannu at farwolaethau babanod. Mae’r grŵp a gomisiynwyd i wneud y gwaith hwn, MBRRACE-UK, wedyn yn gwneud argymhellion i atal marwolaethau yn y dyfodol, lle bynnag y bo modd. Gallwch ddarganfod pa wybodaeth sy'n cael ei storio yn y system ddata PMRT yma. Gallwch ddewis optio allan o’r PMRT sy’n cael ei ddefnyddio i adolygu eich gofal chi a gofal eich babi; gan fod adolygu eich gofal yn rhan o ofal safonol y GIG, bydd ysbytai yn dod o hyd i ffordd arall o adolygu eich gofal.

Sut y byddaf yn gwybod bod adolygiad yn cael ei gynnal?

Dylai staff yn yr ysbyty lle bu farw eich babi ddweud wrthych am yr adolygiad yn fuan ar ôl i'ch babi farw. Dylent roi rhywfaint o wybodaeth ysgrifenedig i chi yn egluro beth yw'r adolygiad a'r hyn y dylech ei ddisgwyl. Mae Sands wedi chwarae rhan allweddol wrth ddatblygu adnoddau i helpu gweithwyr proffesiynol i gefnogi rhieni drwy adolygiad.

Pwy sy'n rhan o'r tîm adolygu?

Bydd gweithwyr iechyd proffesiynol sy'n cynrychioli'r holl feysydd gofal a gawsoch chi a'ch babi ar y tîm adolygu. Mae pob tîm adolygu yn cynnwys bydwragedd ac obstetrydd ond os oedd eich babi mewn uned gofal newydd-enedigol yna dylai neonatolegydd fod yn bresennol hefyd.

A fydd y bobl sy'n ymwneud â'm gofal yn aelodau o'r tîm adolygu?

Weithiau maen nhw ond nid bob amser. Gall hyn ddibynnu ar sifftiau gwaith a pha staff sy'n gweithio yn yr ysbyty y diwrnod y cynhelir yr adolygiad.

Beth os oes gennyf gwestiynau neu fy marn/pryderon fy hun am yr hyn a ddigwyddodd a pham y bu farw fy mabi?

Dylai'r ysbyty roi gwybod i'r rhieni bod yr adolygiad yn cael ei gynnal a gofyn i'r rhieni a oes ganddynt unrhyw gwestiynau neu faterion y maent am i'r tîm adolygu fynd i'r afael â hwy. Nid yw hyn yn golygu y gofynnir i chi fynychu’r cyfarfod adolygu ei hun, ond bydd aelod o staff yr ysbyty yn eich cefnogi i gofnodi eich cwestiynau a’ch pryderon i sicrhau eu bod yn cael eu hateb yn y cyfarfod adolygu. Os nad ydych wedi cael cynnig y cyfle hwn ond eisiau cymryd rhan, cysylltwch â’ch ysbyty cyn gynted â phosibl i ofyn iddynt. 

Beth os nad oes gennyf unrhyw gwestiynau am yr hyn a ddigwyddodd? 

Nid oes gan rai rhieni gwestiynau neu bryderon yr hoffent eu rhannu gyda'r tîm adolygu. Mae pob rhiant a phob sefyllfa yn unigryw. Dylid rhannu'r adroddiad adolygu gyda chi o hyd, ni waeth, os dymunwch, a oes gennych gwestiynau penodol ai peidio.

Mae gennyf gwestiynau am yr hyn a ddigwyddodd – sut mae mynd i'r afael â'r rhain? 

Dylech fod wedi cael gwybod am y broses adolygu PMRT ar ôl i'ch babi farw. Os na, cysylltwch â’ch ysbyty a gofynnwch iddynt am eu proses ar gyfer adolygu marwolaeth eich babi. Rhowch wybod iddynt fod gennych gwestiynau a phryderon yr hoffech i'r tîm adolygu fynd i'r afael â nhw a gofynnwch sut y gellir gwneud hyn.

A allaf ddewis y ffordd yr wyf yn adrodd yn ôl ar fy nghwestiynau a fy safbwyntiau am fy ngofal? 

Dylid rhoi opsiynau i chi ynghylch sut i fwydo'ch cwestiynau a'ch safbwyntiau i dîm adolygu'r ysbyty, naill ai mewn cyfarfod wyneb yn wyneb mewn lleoliad yn yr ysbyty, dros y ffôn, neu mewn e-bost neu lythyr. Mewn rhai achosion, efallai y bydd yr ysbyty yn gallu cynnig cyfarfod wyneb yn wyneb i chi gartref. Fodd bynnag, nid yw hyn bob amser yn bosibl.

Rydw i eisiau i’n stori ni fod yn rhan o’r adolygiad ond ni allaf wynebu gwneud hyn nawr – a oes terfyn amser? 

Cynhelir y rhan fwyaf o adolygiadau o fewn 4 mis felly mae'n dda rhannu eich cwestiynau a'ch teimladau am eich gofal o fewn yr amserlen hon. Gwiriwch gyda'ch ysbyty beth yw'r amserlen debygol.

Sut ydw i'n gwybod y bydd y tîm sy'n adolygu fy ngofal yn cymryd fy safbwyntiau o ddifrif? 

Er y gall fod yn anodd weithiau ateb holl gwestiynau rhieni am agweddau ar eu gofal yn gywir, dylai’r ysbyty gymryd eich barn o ddifrif. Gall fod yn bosibl i’r gweithiwr iechyd proffesiynol (gall hyn fod yn fydwraig profedigaeth, nyrs neu fydwraig gymunedol) sydd wedi cymryd eich cwestiynau a’ch pryderon am eich gofal, eu cyflwyno yng nghyfarfod y tîm adolygu. Gallech ofyn a allai hyn ddigwydd. Os nad yw hyn yn bosibl, bydd eich cwestiynau a'ch pryderon yn cael eu cofnodi a'u cyflwyno yn y cyfarfod gan weithiwr iechyd proffesiynol arall.

Rwy’n poeni am ddweud unrhyw beth negyddol – a fydd yn effeithio ar fy ngofal?

Bydd tîm adolygu'r ysbyty yn ystyried pob agwedd ar ofal, da a drwg, yn ogystal â materion yn ymwneud â chyfathrebu. Ni ddylai'r hyn a ddywedwch effeithio ar y ffordd y mae'r ysbyty'n eich trin. Gallai codi materion ynghylch gofal neu gyfathrebu gwael helpu staff yn yr ysbyty i ddysgu gwersi i wella gofal ar gyfer teuluoedd y dyfodol.

A yw’r broses PMRT yn annibynnol o'r ysbyty neu’r Ymddiriedolaeth/Bwrdd Iechyd lle bu farw fy maban?

Nid yw’r broses PMRT yn annibynnol ar yr Ymddiriedolaeth GIG na’r Bwrdd Iechyd, ond dylai fod yn drylwyr ac yn wrthrychol, serch hynny. Mae’r ffordd y mae’r PMRT wedi’i strwythuro, sy’n asesu gofal yn erbyn canllawiau lleol a chenedlaethol (a nodir gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ganllawiau Clinigol NICE), yn anelu at gyflawni hynny. Strwythur llywodraethu'r Ymddiriedolaeth neu'r Bwrdd Iechyd lle cafodd eich babi ei eni a/neu y bu farw eich babi sy'n gyfrifol am adolygu ansawdd da yn yr ysbyty. Bydd rhai timau adolygu yn cynnwys adolygydd allanol, ond oherwydd adnoddau cyfyngedig yn y GIG, nid yw pob adolygiad yn cynnwys adolygydd annibynnol ar hyn o bryd.

Datblygwyd y PMRT gan dîm o gydweithwyr o Brifysgolion Rhydychen, Caerlŷr, Bryste, Manceinion, yn ogystal â Choleg Brenhinol yr Obstetryddion a’r Gynaecolegwyr, Coleg Brenhinol y Bydwragedd, Cymdeithas Meddygaeth Amenedigol Prydain, y Gynghrair Ryngwladol Marw-enedigaethau, grŵp astudio Bristol PARENTS a Sands. Mae Sands wedi chwarae rhan allweddol wrth sicrhau bod llais rhieni wrth galon y gwaith.

Pa mor hir mae'n ei gymryd i dîm adolygu gwblhau ei adroddiad ar fy ngofal? 

Os gwnaethoch gydsynio i bost mortem ni fydd yr adolygiad yn digwydd nes bod canlyniadau’r post mortem yn barod oherwydd bydd y wybodaeth o’r post mortem yn bwysig i’w hystyried, fel rhan o’r adolygiad. Gall hyn olygu bod yr adolygiad yn cael ei gynnal ar ôl tua 3 mis ac na chaiff ei ganfyddiadau eu hadrodd yn ôl i chi tan o leiaf 4 mis neu’n hwyrach. Os nad oes post mortem, bydd llai o wybodaeth i'r adolygiad ei hystyried. Er y gallai hyn olygu ei bod yn cymryd llai o amser i'r adolygiad gwblhau ei ganfyddiadau, gall hefyd olygu na all yr adolygiad ateb eich holl gwestiynau ynghylch pam y bu farw eich babi.

A gaf i weld yr adroddiad terfynol yr adolygiad? 

Dylid crynhoi adroddiad terfynol yr adolygiad mewn Saesneg clir i chi, mewn llythyr ac yn ystod cyfarfod wyneb yn wyneb, os dymunwch. Chi sydd i benderfynu sut yr hoffech i'r canfyddiadau gael eu cyfleu yn ôl i chi. Gallwch hefyd ofyn am weld yr adroddiad terfynol, mwy technegol, o’r adolygiad o farwolaeth eich babi os dymunwch. Gofynnwch i'ch ysbyty am hwn os hoffech chi.

Os aeth rhywbeth o'i le gyda fy ngofal neu ofal fy mabi a fydd yr ysbyty yn dweud wrthyf?

Mae gan staff y GIG Ddyletswydd Gonestrwydd i fod yn agored ac yn onest gyda theuluoedd pan fydd rhywbeth yn mynd o'i le yng ngofal y GIG. Mewn achosion lle mae’r ysbyty eisoes yn pryderu y gallai fod problem gyda’ch gofal byddant hefyd yn agor Ymchwiliad i Ddigwyddiad Difrifol. Os bu farw eich babi yn ystod y tymor (37 wythnos neu fwy o feichiogrwydd yn ystod esgor neu’n fuan ar ôl genedigaeth, cynhelir ymchwiliad gan y Gangen Ymchwilio i Ddiogelwch Gofal Iechyd (HSIB) sy’n annibynnol ar y GIG. Bydd hyn yn digwydd gyda’ch caniatâd chi yn unig.

Rwy’n meddwl am wneud cwyn ond nid wyf yn gwybod a ddylwn. A all unrhyw un fy helpu? 

Yn y lle cyntaf, efallai y byddwch am wneud cwyn drwy’r gwasanaeth PALS (Cyswllt Cynghori Cleifion) lle cafodd eich babi ei eni (neu lle bu farw, os nad hwn yw’r un ysbyty). Mae gan bob Ymddiriedolaeth neu Fwrdd Iechyd fanylion am y gwasanaeth PALS ar eu gwefan. Os byddwch yn penderfynu archwilio achos cyfreithiol, rydym yn argymell eich bod yn cysylltu â'r elusen AvMA  https://www.avma.org.uk/?download_protected_attachment=How-AvMA-can-help-you.pdf (Action Against Medical Accidents) sy'n gallu darparu cymorth a chyngor trwy eu llinell gymorth a chanllawiau ar-lein.